Prema podacima entitetskih agencija za bankarstvo, domaći bankarski i mirkofinasijski sektor poslovao je sa profitabilnošću značajno smanjenom u odnosu na pretpandemijski period.
Prema preliminarnim podacima federalne Agencije za bankarstvo (FBA) o stanju u bankarskom, mikrokreditnom i lizing sektoru Federacije BiH, na području većeg bosanskohercegovačkog entiteta posluje 15 komercijalnih banaka, koje su lani ostvarile neto dobit od 169,6 miliona konvertibilnih maraka, za 104,3 miliona KM ili 38 posto manje u odnosu na 273,9 miliona KM profita ostvarenog u 2019. godini, pri čemu je dobit na prosječnu aktivu (ROAA) iznosila 0,7 posto, a na prosječni ukupni kapital (ROAE) 5,7 posto.
Manja aktiva i kapital banaka
Ukupni prihodi banaka u FBiH prošle godine su dostigli 1,03 milijarde KM, a ukupni rashodi 976,9 miliona KM. U strukturi prihoda, dominirali su prihodi od kamata koji su dostigli 698,8 miliona KM ili 67,5 posto ukupnih prihoda.
Ukupna aktiva banaka u FBiH na kraju 2020. iznosila je 24,4 milijarde KM i bila je za 200 miliona KM manja nego godinu ranije. Njihov ukupni kapital, pak, vrijedio je 3,06 milijardi KM, za 40 miliona KM manje nego na kraju 2019. godine.
Vrijednost depozita dostigla je 19,7 milijardi KM, od čega su 10,2 milijarde KM ili 52,1 posto činili depoziti stanovništva. Prema ročnoj strukturi, u depozitima su prevladavali štednja i depoziti po viđenju sa učešćem od 64,7 posto ili 12,7 milijardi KM. Kada je riječ o štednji građana, ona je iznosila 9,9 milijardi KM; a uglavnom se radilo o štednji po viđenju (5,8 milijardi KM ili 58,8 posto).
Ukupni krediti imali su vrijednost od 15,2 milijardi KM, od čega se na stanovništvo odnosi 7,3 milijarde KM (47,7 posto), a na privatna preduzeća i društva 6,5 milijardi KM (42,6 posto). Većinu ukupnog kreditnog portfolija činili su dugoročni krediti, ukupno vrijedni 11,05 milijardi KM, od kojih se 6,6 milijardi KM odnosi na stanovništvo.
Prosječne ponderisane kamatne stope banka u FBiH iznosile su 3,16 (nominalna kamatna stopa ) i 3,67 (efektivna kamatna stopa), odnosno 5,50 (NKS) i 7,04 posto (EKS) za stanovništvo te 2,54 (NKS) i 2,76 (EKS) za privredu. Ponderisane stope za kratkoročne kredite bile su na nivoima od 2,25 (NKS) i 2,53 (EKS), pri čemu za stanovništvo 8,75 i 15,27 posto, a za privredu 2,20 i 2,41 posto, dok su za dugoročne iznosile 4,47 i 5,31 posto (za stanovništvo 5,45 i 6,88 posto, za privredu 3,54 i 3,79 posto).
Sa druge strane, prosječne ponderisane kamatne stope nivelirane su na 0,70 posto. Na kratkoročne depozite one su iznosile 0,35 (NKS) i 0,34 posto (EKS) – do tri mjeseca 0,18 posto, a do jedne godine 0,47 posto, dok su za dugoročne depozite bile na nivou od 0,89 posto (do tri godine), odnosno 1,34 i 1,36 (više od tri godine).
Mikrokreditni sektor FBiH, kojeg čini 14 mikrokreditnih organizacija (MKO), u 2020. je ostvario dobit od 11,45 miliona KM, za 41,3 posto manju u odnosu na 19,5 miliona KM iz prethodne godine, s tim što je 11 neprofitnih mikrokreditnih fondacija (MKF) lani imalo ukupnu dobit od 12,36 miliona KM, dok su tri profitna mikrokreditna društva (MKD) zabilježila zbirni gubitak od 906.000 KM.
Ukupna aktiva MKO sektora FBiH iznosila je 658,2 miliona KM (MKF – 492,1 miliona KM, MKD – 166,1 miliona KM), za 26,9 miliona KM ili 4,3 posto više u odnosu na 631,3 miliona KM s kraja 2019. godine. Krediti, u neto iznosu od ukupno 533,8 miliona KM (MKF – 385,8 miliona KM, MKD – 148 miliona KM), činili su 81,1 posto aktive.
U strukturi mikrokredita, u ukupnom iznosu od 535,1 miliona KM, na fizička lica odnosilo se 519,6 miliona KM; a na pravna lica 15,5 miliona KM. Među kreditima za fizička lica dominirali su oni namijenjeni poljoprivredi, sa učešćem od 32,5 posto i vrijednošću od ukupno 168,6 miliona KM. Većina kredita datih pravnim licima, u procentu od 55,8 posto i ukupne vrijednosti od 8,6 miliona KM, odnosila se na uslužne djelatnosti.
Prosječne ponderisane kamatne stope iznosile su 19,10 (NKS) i 23,98 (EKS), pri čemu za kratkoročne mikrokredite 20,29 i 30,69 posto, a za dugoročne 18,90 i 22,90 posto.
Gubitak iskazale dvije banke u RS
Slični trendovi zabilježeni su i u bankarskom sektoru Republike Srpske, s tim što posljednji pokazatelji entitetske Agencije za bankarstvo obuhvataju prva tri prošlogodišnja kvartala, dok će njen godišnji izvještaj biti objavljen sredinom maja.
Prema agencijskom Izvještaju o stanju u bankarskom sistemu RS za period 01.01.2020. – 30.09.2020., šest banaka iskazalo je neto dobit u ukupnom iznosu od 60 miliona KM, koja je manja za 17,3 miliona KM ili 22,4 posto u odnosu na isti period 2019. godine. Dvije banke su iskazale gubitak u iznosu od 5,2 miliona KM.
Stopa povrata na kapital bila je 7,15 posto, za 3,3 procentnih poena manja u odnosu na kraj septembra prethodne godine. Ukupna aktiva bankarskog sektora RS na dan 30. septembar 2020. iznosila je 9,5 milijardi KM i bila za 42,1 miliona KM ili 0,5 posto veća u odnosu na kraj 2019. godine.
Ukupan kapital banaka vrijedio je milijardu KM i činio 12,5 posto ukupne pasive, bilježeći smanjenje od 1,6 miliona KM u odnosu na kraj 2019. godine. Stopa finansijske poluge (odnos osnovnog kapitala i ukupne izloženosti) na nivou bankarskog sektora RS iznosila je 10,4 posto i ostala ista u odnosu na kraj 2019. godine te za 4,4 procentna poena veća od regulatorno propisanog minimuma od šest posto.
Ukupni krediti činili su 62,9 posto bruto bilansne aktive i iznosili su 5,5 milijardi KM, a nakon pada u prošlogodišnjem prvom i drugom kvartalu, u trećem su dostigli jednak nivo kao i na kraju 2019. godine. Bruto krediti su porasli za 149,9 miliona KM ili 2,8 posto. Najveće učešće u ukupnim kreditima (46,6 posto) imali su krediti dati građanima, koji su povećani za 42,4 miliona KM ili dva posto, dok su krediti dati privatnim preduzećima činili 35,1 posto ukupnih kredita i smanjeni za 64,7 miliona KM ili tri posto u odnosu na kraj 2019. godine. Krediti dati vladi i vladinim institucijama povećali su svoje učešće u ukupnim kreditima za 0,6 procentnih poena i porasli za 35,2 miliona KM ili pet posto, krediti nebankarskim finansijskim institucijama povećani su za 4,6 miliona KM ili devet posto.
Nekvalitetni krediti, odnosno krediti razvrstani u nivo kreditnog rizika 3 (NPL) iznosili su 289,9 miliona KM i u odnosu na kraj 2019. godine smanjeni su za 89,8 miliona KM ili 23,7 posto. Učešće NPL u ukupnim kreditima je smanjeno sa 6,9 na 5,3 posto, najvećim dijelom kao rezultat primjene nove regulative kojom je definisana obaveza računovodstvenog otpisa nekvalitetnih kredita.
Depoziti, kao najznačajniji izvor finansiranja banaka, sa učešćem od 76,3 posto u ukupnoj pasivi, iznosili su 6,4 milijarde KM i zabilježili pad od 53,4 miliona KM ili jedan posto u odnosu na kraj 2019. godine. Pad depozita zabilježen je kod privatnih preduzeća i društava (za 43 miliona KM ili pet posto), bankarskih institucija (83,6 miliona KM ili 18 posto) i nebankarskih finansijskih institucija (65 miliona KM ili 21 posto), dok su rasli depoziti građana (za 63,2 miliona KM ili dva posto), vladinih institucija (25 miliona KM ili četiri posto), javnih i državnih preduzeća (34,1 milion KM ili 12 posto), neprofitnih organizacija (12,7 miliona KM ili 13 posto) i ostali depoziti (16,8 miliona KM ili 25 posto).
Štednja građana, uključujući i tekuće račune, dostigla je 3,6 milijarde KM i povećana je za 61,4 miliona KM ili dva posto u odnosu na kraj 2019. godine. Oročena štednja činila je 73,7 posto ukupne štednje građana i pala je za tri posto, a štednja po viđenju činila je 26,3 posto ukupne štednje građana i ostala je na istom nivou, kao i na kraju prethodne godine.
Ukupne obaveze po uzetim kreditima iznosile su 670,8 miliona KM, sa učešćem od 8,1 posto u ukupnoj pasivi i porasle su za 69,3 miliona KM ili 10 posto u odnosu na kraj 2019. godine.
“Imajući u vidu osnovne pokazatelje likvidnosti, kvalitativne i kvantitativne zahtjeve, kao i druge faktore koji utiču na poziciju likvidnosti banaka, može se zaključiti da je likvidnost na nivou bankarskog sektora RS na zadovoljavajućem nivou, ali banke moraju i dalje posvetiti posebnu pažnju upravljanju rizikom likvidnosti, zbog odobravanja posebnih mjera za ublažavanje posljedica pandemije koronavirusa.
U ovom izvještajnom periodu karakterističan je pad ukupnih prihoda za dva posto i rast ukupnih rashoda za sedam posto, na šta banke moraju obratiti posebnu pažnju pri kreiranju poslovne politike u budućem periodu“, napominje se u Izvještaju.
Mikrokreditni sektor RS, koji je na dan 30. septembar 2020. činilo 12 mikrokreditnih društava (MKD), koje kao profitne organizacije mogu plasirati mikrokredite maksimalno do 50.000 KM, i dvije mikrokreditne fondacije (MKF), koje kao neprofitne organizacije mogu plasirati mikrokredite maksimalno do 10.000 KM, ostvario je neto dobit od 9,5 miliona KM, za 25 posto ili 3,2 miliona KM manju u odnosu na isti period prethodne godine.
Ukupna aktiva MKO sa sjedištem u RS iznosila je 407,1 miliona KM i bila veća za 11 posto ili 41,7 miliona KM u odnosu na kraj 2019. godine. Bruto krediti su iznosili 329,8 miliona KM ili 81 posto ukupne bruto aktive i rasli su po stopi od 11 posto ili u iznosu od 33,5 miliona KM, od čega se na kredite bez kašnjenja u otplati odnosi 310,8 miliona KM ili 94,2 posto ukupnih kredita. Dospjela potraživanja iznosila su četiri miliona KM ili 1,22 posto ukupnih kredita.
Prosječna ponderisana efektivna kamatna stopa na ukupne kredite MKO bila je 22,81 posto, za 0,25 procentnih poena veća u odnosu na 2019. godinu.
Kapital MKO iznosio je ukupno 136,4 miliona KM ili 34 posto ukupne pasive, sa rastom po stopi od devet posto ili u iznosu od 11,3 miliona KM u odnosu na kraj 2019. godine, a odnosio se na kapital MKD vrijedan 135,3 miliona KM i uloge MKF u iznosu od 1,1 milion KM.
Ukupne obaveze MKO po uzetim kreditima iznosile su 239 miliona KM, sa rastom po stopi od 12 posto u odnosu na kraj 2019. godine
