The Economist Intelligence Unit (EIU), svjetski lider u oblasti ekonomskih istraživanja, koji posluje u okviru The Economist grupacije, objavio je Globalni izveštaj o indeksu nelegalne trgovine, u kojem je, među 84 zemlje obuhvaćene analizom, Bosna i Hercegovina sa 40,9 indeksnih poena plasirana na 74. mjesto.
U istraživanju koje je sponzorirala Transnacionalna alijansa za borbu protiv ilegalne trgovine (TRACIT), a koje je uključivalo četiri grupe indikatora – Politika vlade, Carinsko okruženje, Trgovina i transparentnost te Ponuda i potražnja, među 34 posmatrane evropske zemlje od BiH je gore ocijenjena jedino Ukrajina (indeks 37,8). Globalno, osim među Ukrajincima, nelegalna trgovina rasprostranjenija je nego u BiH još i u Trinidadu i Tobagu, Belizeu, Kirgistanu, Kambodži, Venecueli, Laosu, Mijanmaru, Iraku i Libiji. Na regionalnom planu, pak, BiH daleko zaostaje za ostalim zemljama bivše Jugoslavije – najbliže su joj Crna Gora na 63. (indeks 49,0) i Srbija na 57. mjestu (indeks 52,2), dok su 36. Hrvatska (indeks 65,8) i 22. Slovenija (71,6) i u ovom segment mnogo bliže Evropskoj uniji nego Balkanu.
Nezaštićeni od hakera
Prema kriteriju Politika vlade, BiH je rangirana na 61. mjesto u svijetu (indeks 52,3), od evropskih zemalja pretekavši Bjelorusiju, Rusiju i Ukrajinu. Kada je riječ o podkategorijama ovog kriterija, najbolje smo ocijenjeni prema indikatorima Tehnike provođenja zakona i Međuagencijska saradnja – u oba slučaja nagrađeni smo maksimalnim indesom 100. Prilično dobro stojimo i u podkategorijama Posvećenost neleganim trgovinskim ugovorima (indeks 71,4) i Usklađenost sa FATF (Financial Action Task Force – Radna grupa za finansijske akcije) standardima (indeks 59,4), dok smo u segmentima Zaštita intelektualne svojine i Korupcija, sa indeksima od “okruglih” 25 te Zaštita od hakerskih napada (indeks 8,3), pri dnu evropske i svjetske liste.
Nešto lošije, na 63. mjesto u svijetu, BiH je rangirana prema kriteriju Trgovina i transparentnost (indeks 40,6), pri čemu je ipak bolja od čak pet evropskih zemalja – Bjelorusije, Rusije, Bugarske, Crne Gore i Srbije. U ovoj kategoriji dobili smo i najšarolikije ocjene – od indeksa 100 prema indikatorima Upravljanje zonama slobodne trgovine i Međunarodno izvještavanje o trgovini ljudima, do čistih nula u podkategorijama Međunarodno izvještavanje o intelektualnom vlasništvu, Međunarodno izvještavanje o trgovini drogom i Usvajanje Aneksa D Revidirane Kyoto konvencije. Između te dvije krajnosti smjestili su se Međunarodno izvještavanje (indeks 33,3) i Praćenje usluga (indeks 30,4),
Očajne institucije
U kategoriji Ponuda i potražnja dobacili smo tek do 76. mjesta, sa indeksom od samo 27,9. Od evropskih zemalja u ovom segment od nas su gore samo Italija i Ukrajina, s tim što su lošem plasmanu naše zemlje najviše kumovale državne institucije, čiji je kvalitet ocijenjen čistom nulom. S druge strane, u podkategoriji Porezna opterećenost preduzeća dobili smo maksimalnih 100 indeksnih poena, a vrlo solidno smo ocijenjeni i prema indikatorima Porezna opterećenost i socijalna sigurnost (indeks 87,5) te Doprinosi za socijalno osiguranje (75,0). U podkategorijama Percepcija organiziranog kriminala i Propisi o tržištu rada, pak, zaradili smo indekse 40,3 i 33,3.
Jednako loše naša zemlja stoji i u kategoriji Carinsko okruženje, gdje smo također rangirani na 76. poziciju, sa indeksom 35,7, dovoljnim tek da u Evropi budemo bolji jedino od Ukrajine. Ubjedljivo najbolje stanje zabilježeno je prema podkriteriju Carinska kontrola i carinjenje (indeks 99,0), slijede Carinski sistem evidencije (indeks 50,0) i Automatizacija (45,0), gdje je situacija relativno dobra, ali su sumornu ukupnu ocjenu bh. carinskog okruženja zapečatili nizak procenat fizički pregledanih pošiljki od samo 13,6 posto i nepostojanje programa ovlaštenog ekonomskog operatera (indeks nula),
