Visoko, kolijevka Bosne zagrnuta piramidama

Business Magazine i Federalno Ministarstvo okoliša i turizma zajedno u projektu

Turistički dragulji BiH

“Biti u Visokom, znači biti u Bosni“, zapisao je svojevremeno  književnik Ćamil Sijarić, sažimajući suštinu karaktera tog bosanskohercegovačkog grada koji je stoljećima bio prepoznatljiv kao centar trgovine i kožarstva, ali i svojevrsni embrion razvoja srednjovjekovne bosanske države. Posljednjih godina, pak, Visoko plijeni pažnju ne samo domaće, nego i svjetske javnosti, kao potencijalna nedostajuća karika u priči o razvoju globalne civilizacije, što, između ostalog, ubrzanim korakom promovira turizam u jedan od glavnih pokretača lokalne privrede.

Razvojne etape

Park Ravne 2 sa svim svojim sadržajima spada u top pet atrakcija Zeničko- dobojskog kantona, a Fondacija  Arheološki park: Bosanska piramida Sunca je zabilježila rekordan broj posjeta u 2022. godinu

“Posmatrajući širu sliku turističkog razvoja Visokog, ona se može podijeliti na dva vremenska perioda – do 2005. godine i od 2005. do danas.

Godina 2005. je prekretnica i početak nove inzenzivnije etape turističkog razvoja Visokog. Te godine dr. Semir Osmanagić je iznio tvrdnje o postojanju piramidalnog kompleksa i tako Visoko postaje meta interesovanja svjetske javnosti, atraktivna turistička destinacija i motiv za dolazak turista iz cijelog svijeta, čija brojnost iz godine u godinu sve više raste.

Sve je to imalo odraza da se postepeno svi subjekti, koji direktno ili indirektno imaju dodira sa turizmom uključe i iskažu interesovanje i budu dio turističke ponude Visokog, tako da se može konstatovati da turizam ima pozitivnog efekta na razvoj i ugled Visokog kao otvorene sredine sa perspektivom ubrzanog privrednog razvoja.

Stari zanati

Značajan turistički resurs Visokog su i stari zanati, sa stoljećima dugom tradicijom koja se, unatoč izazovima koje sa sobom nose modera vremena, uspjela održati do danas.

Perjanicu visočkog tradicionalnog zanatstva svakako predstavlja kožarstvo, na čiju višestoljetnu tradiciju goste Visokog podsjeća u centru grada izložena  jedina sačuvana tabačka stupa na Balkanu, koja je kao glavni dio kožarskog alata služila za mrvljenje prirodnih štavnih sredstava.No, podjednako dugu tradiciju ima i izrada rukotvorina od drveta, čiji su najreprezentativniji predstavnici visočkog kraja majstori iz Goduše, u narodu poznati kao čibućari, u čije rukotvorine osim čibuka po kojima su dobili ime spadaju i brojni drugi proizvodi koji osim estetske imaju i upotrebnu vrijednost, poput češljeva od roga, svirala (frule i dvojnice), tespiha i brojanica, šahova, vaza, sehara…

Turistička sezona u Visokom odvija se tokom cijele godine, a najintenzivnije posjete se bilježe tokom ljetnih mjeseci.  U posljednjih nekoliko godina, Visoko kao turističko mjesto ubraja se među najpolježnija turistička odredišta u Zeničko-dobojskom kantonu, pa i šire.

Park Ravne 2 sa svim svojim sadržajima spada u top pet atrakcija Zeničko- dobojskog kantona, a Fondacija  Arheološki park: Bosanska piramida Sunca je zabilježila rekordan broj posjeta – oko 150.000 posjetilaca za 2022. godinu“, objašnjava u izjavi za Business Magazine Suada Koljenović, pomoćnica gradonačelnika Visokog u Odsjeku privrede.

Bosanska dolina piramida je najveći svjetski kompleks piramidalnih građevina.

Sastoji se od Bosanske piramide Sunca (Visočica) koja je, s visinom od više od 220 metara, znatno viša od Keopsove piramide, zatim Bosanske piramide Mjeseca (Plješevica) visoke 190 metara, Piramide bosanskog zmaja (Buci) od 90 metara, te obrađenih uzvišenja Hrama Majke Zemlje (Krstac) i Piramide Ljubavi (Čemerac).

Ispod piramida je kilometrima dug podzemni lavirint za koji se pretpostavlja da je izgrađen prije više od 12.000, a šljunkom zatrpan prije oko 5.000 godina. Vjeruje se da se radi o jednoj od najsigurnijih lokacija na planeti, koja štiti zdravlje i omogućava revitalizaciju organizma jer u lavirintu nema negativne energije podzemnih voda, niti kosmičkih zračenja i prirodne radioaktivnosti, dok je koncentracija negativnih jona, koji čiste atmosferu od bakterija i virusa, nekoliko desetina puta veća od prosječne. Da ljekovita svojstva visočkih podzemnih tunela nisu tek puki marketinški trik potvrđuje i činjenica da u njih u sve većem broju radi rekuperacije hrle i vrhunski sportisti predvođeni najboljim svjetskim teniserom svih vremena Novakom Đokovićem, što dodatno doprinosi promociji Parka i otvara mogućnosti daljih razvojnih projekata visočkog turizma.

“Fondacija je glavni kreator i realizator mnogih ideja i projekata, koji se baziraju na uređenju i obogaćivanju turističkih sadržaja vezanih za lokacije Bosanske doline piramida.

Gradska uprava Visoko ima odličnu saradnju sa Fondacijom te je u toku svih tekućih i planiranih projekata. Ta saradnja se ogleda kroz uređenje putnih komunikacija, pristupnih pravaca, uređenje turističke infrastrukture i suprastrukture, novčanu podršku i sufinansiranje pri organizaciji različitih kulturnih i sportskih događaja, zajedničko nastupanje i promociju na različitim sajmovima te ostale aktivnosti iz kojih proizilazi zajedničko djelovanje i kooperacija, a sve s ciljem boljeg prezentovanja Visokog“, napominje Koljenović.

No, piramide nisu jedini adut na kojem počiva turistički potencijal Visokog. Kako ističe Koljenović, u tom kontekstu značajnu ulogu, uz povoljan geografski i prometni položaj, imaju brojni nacionalni spomenici, sakralni objekti različitih konfesija, arheološki i historijski lokaliteti, Zavičajni muzej, ali i izletišta, pješačke i planinarske staze, tradicionalni sajmovi te kulturne i sportske manifestacije, garnirani širokom lepezom kožarsko-krznarske galanterije lokalnih zanatlija i začinjeni nadaleko poznatim visočkim gastronomskim delicijama.

Na bogatoj listi visočkih nacionalnih spomenika počasno mjesto svakako pripada arheološkom području Mili u selu Arnautovići, sa ostacima crkve krunisanja prvog bosanskog kralja Tvrtka I Kotromanića, uz koje je njegova, kao i grobnice bana Stjepana II Kotromanića te brojnih drugih srednjovjekovnih bosanskih velikaša.

O korijenima bosanskohercegovačke državnosti svjedoči i Stari grad Visoki,  smješten na brdu Visočica, koji se u sačuvanim dokumetima prvi put spominje još 1. septembra 1355. godine, u povelji tadašnjeg bana Tvrtka I Kotromanića pod nazivom In castro nosto Visoka vocatum, upućenoj Dubrovčanima.

U Okolištu, pak, locirani su tragovi prahistorijskog naselja starog oko 5.000 godina, kojeg je naučni magazin Science proglasio jednim od najznačajnijih neolitskih nalazišta u Evropi.

Nacionalni spomenici su i Tabačka džamija – za koju se pretpostavlja da je izgrađena najkasnije u prvoj polovini 17. stoljeća, nakon čega je više puta stradala u požarima i poplavama, da bi svoj današnji oblik dobila rekonstrukcijom iz 1872. godine, Crkva svetog Prokopija – vjerovatno izgrađena 1857. godine, sa jednom od najpoznatijih i najvećih zbirki ikona u BiH, koja je u periodu 1992. – 1995. od ratnih razaranja sačuvana pohranjivanjem u podrum visočke policije, te na prijelazu iz 19. u 20. stoljeća izgrađenog Samostana svetog Bonaventure sa gimnazijom, sjemeništem, crkvom, bibliotekom koja broji više od 50.000 knjiga i rukopisa, te lapidarijem antičkih i srednjovjekovnih artefakata, čiju kulturno-historijsku dragocjenost zaokružuje vrijedna zbirka slika starih majstora.

Cjelovit uvid u historijski razvoj i tradiciju visočkog kraja daje Zavičajni muzej, osnovan 1953. godine, čija muzejska građa sadrži numizmatičku, arheološku, srednjovjekovnau, etnografsku, geološko-paleontološku, umjetničku i zbirku predmeta Narodnooslobodilačke borbe, te fototeku i biblioteku.

Turističku ponudu Visokog upotpunjuju tradicionalne kulturne manifestacije – prije svih Visočko ljeto i Dani Zaima Muzaferije, a njen neizostavan dio su i nadaleko čuveni gurmanski specijaliteti poput visočkog suhog mesa, moštranske paprike i srhinjske jagode.

Razvojni planovi

Uz opasku da je turizam “osjetljiva djelatnost koja zahtijeva kontinuirano ulaganje u obogaćivanje turističke ponude i praćenje turističkih tokova, a sve to iziskuje ogromna novčna ulaganja“, Koljenović detektira u čemu se ogledaju najveći hendikepi Visokog u kontekstu njegovog daljeg turističkog uspona i ukazuje na strateške pravce planiranih aktivnosti u vezi s njihovim otklanjanjem i obogaćivanjem postojeće gradske turističke ponude.

Šerefudinova džamija

Šerefudinova (Bijela) džamija prvi put je izgrađena 1477. godine, a sadašnji izgled, nakon potpune rekonstrukcije, dobila je 1980. godine. Njena nesvakidašnja arhitektonska potvrđena je 1983. godine, kada je njen arhitekt Zlatko Ugljen ovjenčan prestižnom Aga Khanovom nagradom za arhitekturu. Kako je obrazloženo, autor je nagrađen zbog upadljivosti, stvaralaštva i sjajnosti Šerefudinove džamije, kao i zbog njene originalnosti i novih pristupa u gradnji.

Godine 2007. priznanje Šerefudinovoj džamiji odalo je i Društvo mađarskih arhitekata, ocijenivši da je ona među tri najbolje dizajnirana sakralna objekta u Evropi.

“Činjenica je da Visoko ima veoma bogatu turističku ponudu za sve vrste turista i odličnu predispoziciju za intenzivniji turistički razvoj. Međutim, da bi neki objekat, spomenik, lokacija ili atrakcija zaživjeli i bili predmet interesovanja turista, potrebno ih je dovesti krajnjoj namjeni, što podrazumijeva turističku valorizaciju, ulaganje u turističku infra i supra strukturu, obogaćivanje turističkog sadržaja, promotivne aktivnosti, osposobljavanje ljudskih resursa i ostale aktivnosti koje bi se trebale koordinisati i planski rješavati.

Visoko ima usvojene strateške dokumente, na čemu bi se trebao temeljiti razvoj turizma, što je ključni faktor planskom, strateškom pristupu rješavanju nedostataka i obogaćivanju turističke ponude.  S obzirom da su već neki projekti u toku i da se intenzivno radi na unapređenju kulturnih i turističkih sadržaja, smatramo da će Visoko moći odgovoriti zahtjevima  posjetitelja“, potcrtava Koljenović, koja, kada je riječ o podršci visočkim turističkim radnicima sa kantonalnog, entitetskog i državnog nivoa, precizira da se

ona ogleda kroz finansiranje i sufinansiranje projekata vezanih za saobraćajnu i turističku infrastrukturu, kulturu i arheološka istraživanja, podršku organizaciji manifestacija i sajmova, te dodjelu bespovratnih sredstava za realizaciju programa iz domena turizma, ugostiteljstva, hotelijerstva i zaštite okoliša.