Finansiranje banke EU u 2021. godini dostiglo je najviši nivo u njenoj 63-godišnjoj istoriji. Grupacija Evropske investicione banke (Grupacija EIB) u saradnji sa partnerima u Evropi i širom sveta obezbedila je finansijska sredstva u rekordnom iznosu od 95 milijardi eura, što predstavlja povećanje od 23 posto u odnosu na 2020. godinu (77 milijardi eura). Povećanje obima finansiranja ukazuje na ključnu ulogu koju je Grupacija odigrala u odgovoru Evropske unije na pandemiju. Njeni krediti, garancije i drugi finansijski instrumenti dopunili su nacionalne programe otpornosti, podržali lokalne vlasti i obezbedili javnim i privatnim preduzećima pristupačno finansiranje. Od početka pandemije covida-19, za borbu protiv negativnih posljedica Grupacija je obezbijedila ukupno 58,7 milijardi eura.
Evropska investiciona banka (EIB) obezbijedila je više od 65 milijardi eura u kreditima, dok je Evropski investicioni fond (EIF) obezbijedio nešto više od 30 milijardi eura u garancijama i vlasničkom kapitalu, čime je Grupacija EIB dostigla rekordnih 95 milijardi eura tokom 2021. godine. Istovremeno, povećala je investicije u zelenu i digitalnu tranziciju, u skladu sa svojim Klimatskim akcionim planom usvojenim 2020. godine. Oko 27,6 milijardi eura usmjereno je za podršku zelenoj transformaciji. Gotovo polovina finansijskih sredstava– 45 milijardi eura, plasirana je za mala i srednja preduzeća (MSP), čime je podržano više od 430.000 evropskih kompanije i više od 4,5 miliona radnih mjesta. Finansiranje inovacija dostiglo je rekordnih 20,7 milijardi eura, a ulaganje u regione i zemlje izvan Evropske unije iznosilo je 8,1 milijardu eura. Da bi podržala politiku Evropske unije na globalnom nivou u okviru Tima Evropa, EIB je formirala novi ogranak – EIB Global, namijenjen međunarodnim partnerstvima i finansiranju globalnog razvoja.
„Tokom protekle dvije godine pokazali smo da su borba protiv pandemije, finansiranje oporavka i investiranje u klimatske mjere ciljevi koji se međusobno dopunjuju. Nema bezbjednog svijeta bez pristupa zdravstvenoj zaštiti i vakcinama i bez odlučnog prelaska na ekonomski model zasnovan na inovativnim rješenjima sa povoljnim uticajem na klimu. Naš rekordni obim finansiranja u 2021. godini svjedoči o impresivnom naporu Evrope da smanji negativan uticaj pandemije i promoviše zeleni oporavak u Evropi i šire. Stvaranjem nove institucije EIB Global za naše poslovanje izvan Evropske unije, rešeni smo da podržimo zelenu i digitalnu tranziciju kroz globalna partnerstva” , izjavio je predsjednik EIB-a Werner Hoyer.
Jačanje kreditiranja u oblasti zdravstva širom sveta
U okviru odgovora na covid-19, Grupacija EIB je prošle godine povećala finansiranje sektora zdravstva i bionauke na gotovo 5,5 milijardi eura, od čega je više od milijardu eura bilo vlasničko ulaganje Evropskog investicionog fonda u ove dvije oblasti. EIB je 2020. godine odobrila kredit u iznosu od 100 miliona eura njemačkoj kompaniji BioNTech koja je u saradnji sa kompanijom Pfizer razvila prvu vakcinu protiv covida-19. I tokom prošle godine banka je nastavila da podržava istraživanja i proizvodnju vakcina, kao i dijagnostiku i liječenje covida-19. EIB je također intenzivirala svoju ulogu u inicijativi COVAX, koju je pokrenula alijansa Gavi, sa ciljem snabdjevanja zemalja u razvoju vakcinama. Kao dio Tima Evropa, EIB je sa 900 miliona eura pomogla inicijativi COVAX da obezbijedi vakcine zemljama u razvoju – do sada je isporučeno milijardu doza.
„Prije samo deset dana, avion je sleteo u Kigali, glavni grad Ruande, da bi isporučio milijarditu dozu vakcine u okviru programa COVAX, koji je sada obuhvatio 144 zemlje svijeta. Evropa izvozi više vakcina nego ijedan region na svijetu. Također, podržavamo izgradnju kapaciteta za proizvodnju vakcina u manje razvijenim regionima,” rekao je predsjednik Hoyer.
U cjelini posmatrano, više od 780 miliona ljudi širom svijeta ostvarivat će pogodnosti od unaprijeđenih zdravstvenih usluga, uključujući vakcine protiv covida-19, što je omogućilo finansiranje od strane EIB. Oko 10 miliona ljudi imat će pristup bezbjednijoj vodi za piće, dok će 3,8 miliona ostvariti pogodnosti od poboljšanih higijenskih uslova.
EIB Global: novi partner Tima Evropa
Za zemlje i regione izvan EU Grupacija EIB je obezbijedila finansiranje u iznosu od 8,1 milijardi eura u 2021. godini. Banka je aktivna u više od 160 zemalja širom svijeta i ključni je partner Tima Evropa. Od 1958. godine EIB je investirala više od 1,5 hiljade milijardi eura u više od 14.400 projekata izvan Evropske unije, za projekte u javnom i privatnom sektoru, mala preduzeća i velike firme.
U skladu sa reformom svojih globalnih aktivnosti i inicijativa Evropske unije, EIB je odlučila da reformiše svoje aktivnosti izvan EU i osnuje ogranak EIB Global namijenjen međunarodnim partnerstvima i finansiranju razvoja. EIB Global će objediniti sve resurse i globalnu ekspertizu banke u okviru upravljačke strukture koja može dati veći, usredsređeniji doprinos projektima i inicijativama Tima Evropa. U novembru je EIB otvorila svoj prvi centar u Najrobiju, glavnom gradu Kenije. Jačanjem prisustva EIB-a u zemljama u razvoju, planira se otvaranje još kancelarija.
„EIB Global je prirodan nastavak naše dugogodišnje posvećenosti izvan Evropske unije. Stvaranjem namjenske institucije, moći ćemo da se bolje usredsredimo na projekte koji imaju snažan lokalni uticaj, iz oblasti digitalizacije, obnovljivih izvora energije i kvalitetne infrastrukture prilagođene klimatskim promjenama. EIB Global, kao dio Tima Evropa, bit će instrument za uspostavljanje čvršćih partnerstava sa lokalnim institucijama i drugim multilateralnim razvojnim bankama,” rekao je predsjednik Hoyer.
Ključne tačke na putu do klimatske banke EU
EIB se transformiše u klimatsku banku EU, u skladu sa Klimatskim akcionim planom banke za 2021–2025, usvojenog u novembru 2020. godine. Udio investicija EIB u klimatske mjere i projekte održivosti životne sredine povećan je prošle godine na 43 posto (u odnosu na 40 posto u 2020. godini), uprkos krizi izazvanoj covidom-19, čime se EIB približila svom cilju od 50 posto. Uzimajući u obzir aktivnosti koje se finansiraju sopstvenim sredstvima EIB-a – bez zaduženja EFG koji je izričito usmjeren na MSP pogođena pandemijom – finansiranje klimatskih mjera EIB-a zapravo je uvećano na 51 posto.
EIB je također ispunila dvije ključne tačke svog ambicioznog klimatskog plana. Neposredno pred konferenciju COP26 u Glazgovu Savjet direktora je odobrio Plan prilagođavanja klimatskim promjenama i Okvir za usklađivanje klijenata sa ciljevima Pariskog sporazuma (PATH). Ovim se EIB obavezala da trostruko poveća udio svog ukupnog klimatskog finansiranja prilagođavanju, sa pet na 15 posto. PATH predstavlja instrument za pomoć preduzećima sa velikim emisijama za donošenje i sprovođenje planova dekarbonizacije.
„Naš Plan prilagođavanja klimatskim promjenama i usklađivanje klijenata sa ciljevima Sporazuma iz Pariza ključni su elementi naše strategije. Povećanjem finansiranja za prilagođavanje, pomažemo da se izgradi otpornija infrastruktura širom svijeta, a naročito u regionima kojima je to najpotrebnije zbog njihove izloženosti ekstremnim vremenskim uslovima. Usklađivanjem drugih strana, podstičemo preduzeća na dekarbonizaciju, a to će ubrzati tranziciju u svet sa manje emisija štetnih gasova ili bez njih,” rekao je predsjednik Hoyer.
Nove kohezione ambicije
Tokom posljednjih pet godina EIB je za projekte podrške koheziji obezbijedila 90,8 milijardi eura. Samo tokom 2021. godine, finansiranje za koheziju iznosilo je 19,8 milijardi eura, što je ekvivalentno 41 posto ugovorenog finansiranja u zemljama EU koje EIB podržava sopstvenim sredstvima. U oktobru 2021. godine, EIB je odobrila novi okvir kako bi povećala kreditiranje kohezionih regiona u periodu do 2027. godine To konkretno znači da će EIB nastojati da do 2025. godine poveća svoje finansiranje za regione koje je Evropska komisija identifikovala kao manje razvijene ili u tranziciji poveća na 45 posto godišnjeg obima. Također, EIB će u istom periodu do 23 posto svojih godišnjih kredita u EU namijeniti manje razvijenim regionima (onima u kojima je bruto domaći proizvod po stanovniku manji od 75 posto prosjeka EU). Kohezione mere EIB-a u periodu 2021–2027. bit će usredsređene na 145 regiona EU, 67 regiona u tranziciji i 78 manje razvijenih regiona.
