Piše:Mirela Haskić-Suša
Velikom broju osoba s poteškoćama u razvoju, osobama s invaliditetom upotreba standardnog računara predstavlja veliki problem.Uvidjevši ovaj problem maturanti iz Sarajeva, Hamza Makić i Nedim Karavdić izradili su Luminous,sistem koji osobama sa invaliditetom,koje ne mogu koristiti računar, omogućava da to rade samo uz pomoć oka.
Spoj hardvera i softvera
„Luminous se sastoji od dva ključna dijela: softvera i hardvera. Modifikovana kamera uz korištenje infracrvenih zraka na precizan način prati kretanje korisnikovog oka i isto to kretanje prenosi na ekran. Specijalno dizajniran softver koristi prikupljene informacije i omogućava korištenje mnogobrojnih različitih funkcija poput crtanja, pisanja i potpune upotrebe računara. Od sličnih proizvoda na tržištu ga izdvaja prije svega njegova namjena i ciljna grupa. I softver je dizajniran sa idejom o potrebama korisnika. Proizvod je namijenjen za korištenje u polju medicine alinismo isključili mogućnost korištenja i u drugim poljima“, za Business Magazine kaže Hamza Makić.
Proces razvijanja Luminous-a je trajao više od godinu dana, a ono što ga čini jedinstvenim jeste i cijena od oko 150 američkih dolara s kojom će se naći na tržištu. Sa svojim projektom tokom cijele prošle godine učestvovali su na brojnim inozemnim i domaćim takmičenjima. Na Bosanskoj naučnoj olimpijadi (Bosnian Science Project Olympiad-BOSEPO) koja je održana u februaru prošle godine osvojili su srebrenu medalju. Pobjedom na ovom takmičenju ostvarili su direktan plasman na međunarodnotakmičenje nauke i tehnologije (International Festival of Engineering Science and Technology- IFEST) u Tunisu, gdje su osvojili zlatnu medalju u kategoriji u kojoj su se takmičili i drugo mjesto-World Talent Science Awardod svih projekata u svim kategorijama. Nakon toga učestvovali su na takmičenju računarskih projekata INFOMATRIX koje se održalo u Rumuniji,na kojem su osvojili bronzanu medalju. Prvo mjesto su osvojili na Evropskoj noći istraživača, a drugo mjesto i na takmičenju Burch Start Me Up održanom u januaru ove godine.
Podrška države i kompanija
„Sva takmičenja su za nas bila veoma značajna, jer je svako bilo posebno i drugačije. Mada smo iz posljednjegtakmičenja – Burch Start Me Up dobili značajna iskustva i korisne povratne informacije i za biznis stranu naše ideje, koje smatramo veoma bitnom. Uz to kao nagradu smo dobili stipendiju na Internacionalnom Burch Univerzitetu i priliku da naš projekat pokrenemo u Burch biznis inkubatoru“, dodaje Makić.
Iako se većina mladih inovatora susreće s nedostatkom podrške od strane države, Makić i Karavdić na sreću nisu imali taj problem.
„Sretni smo što možemo reći da smo imali podršku države za odlazak na ova takmičenja, ali i veliku pomoć mnogih domaćih kompanija koje su nas sponzorirale i koje su nam donirale sredstva. Bili smo doista iznenađeni na tako dobrom odzivu države i kompanija kojima smo uputili molbe i zahtjeve i koji su na kraju obezbjedili skoro sva potrebna sredstva“, naglašava Makić.
Mogućnost i interes za plasiranje Luminuos-a na domaćem i inozemnom tržištu postoji, a dobili su priliku za dalje razvijanje proizvoda.
„Proizvod na našem, kao i na stranom tržištu ima veliki potencijal, pitanje ostaje samo na daljem razvoju našeg projekta i budućim saradnjama koje bi nam to omogućile.Imali smo dobra iskustva u saradnjama sa kompanijama po pitanju finansiranja odlaska na takmičenja, a Internacionalni Burch Univerzitet nam je već pružio priliku da razvijamo naš projekat. Već radimo na novim interesantnim projektima koje ćemo predstavtiti na ovogodišnjim takmičenjima. Planiramo nastaviti razvoj i usavršavanje projekta u BiH“, dodaje Makić.
Trud i rad se isplate
Iako se mladi inovatori iz BiH nalaze u nepovoljnijem položaju u odnosu na one u evropskim zemljama, pa i čak kad je odlazak na inozemna takmičenja u pitanju, ipak predstavljanje bosanskohercegovačkih inovativnih projekata u svijetu ima veliki značaj.
„Takmičenja su veoma značajna i bitna za sve mlade inovatore. Iskustva, znanja i poznanstva koja smo mi stekli na ovim takmičenjima su neprocjenjiva i ogroman su uticaj imali na nas i naš dalji razvoj. Definitivno je da domaći inovatori nailaze na mnogo veće i teže prepreke od onih u evropskim državama. Od samog sistema koji usporava inovaciju pa do izvora sredstava. Kod nas ništa nije lagano uraditi, ali je moguće. To pokazuje i sama činjenica o uspjesima naših inovatora u svijetu. Kod nas ništa nije “servirano”, ali uz dosta truda i volje se ipak sve može postići“, dodaje Makić.
