Panedmije virusa korona stvorila je dugotrajno negativan trend u direktnim stranim investicijama u Bosni i Hercegovini, upozorava se u Analizi privrednih i ekonomskih indikatora u vezi sa direktnim stranim investicijama u BiH u periodu pandemije virusa COVID-19, koju je danas objavila Agencija za promociju stranih investicija (FIPA) u BiH.
“Čak i prije izbijanja pandemije, direktne strane investicije (DSI) na globalnom nivou bile su u padu zbog nesigurnosti trgovinske politike, pada stope prinosa od DSI te promjene forme međunarodne proizvodnje. Predviđa se da će globalni tokovi DSI opasti i do 40 posto u 2020. u odnosu na 2019. godinu, kada su iznosili 1,54 triliona američkih dolara i
bili veći za tri posto u odnosu na 2018.
Kada se sve to posmatra u BiH, iznos pasive DSI (prilivi u BiH) u 2019. iznosili su 899 miliona KM, što je bilo povećanje za 11,6 posto u odnosu na 2018.
Prije pandemije, 79,3 posto investitora navelo je da planira nove investicije i reinvesticije u 2020. u BiH. Tokom maja ove godine, Agencija je uradila Aftercare online upitnik sa postojećim investitorima i dobila sledeće odgovore:
– Njih 50 posto potvrđuje nastavak planiranih investicija u BiH koje su dogovorene i prije pandemije;
– 40 posto će najvjerovatnije odgoditi planirane investicije;
– dvije kompanije planiraju premještaj dijela poslovnih aktivnosti izvan BiH a, jedna će
potpuno obustaviti investicione aktivnosti.
Prema preliminarnim podacima Centralne banke BiH, već u prvom kvartalu 2020. godine
registrovano je smanjenje DSI za 3,4 posto, što kao neto finansijska pasiva iznosi 243,2 miliona KM.
Ekonomija BiH, koja je i prije pandemije bila na putu usporavanja, sada se suočava s mogućom dubokom recesijom. Ako uzmemo u obzir izvještaje međunarodnih institucija o položaju BiH na globalnom nivou i tome dodamo posljedice pandemije, jasno je da će efekti po našu ekonomiju i privredu biti skoro dramatični.
Prema izvještaju Svjetske banke o lakoći poslovanja, Bosna i Hercegovina je ponovo pogoršala svoj ranking u odnosu na prošlogodišnji izvještaj i to za jednu poziciju, te se nalazi se na 90. mjestu. Najslabije smo plasirana država našeg regiona, a među najlošijim u Evropi.
Prema Globalnom izvještaju konkurentnosti 2019, Svjetskog ekonomskog foruma,
BiH se nalazi na 92. mjestu od ukupno rangirane 141 države, te je za jednu poziciju lošije pozicionirana u odnosu na prethodni izvještaj. U poređenju sa državama našeg regiona i Evrope, BiH je i u ovogodišnjem izvještaju najslabije rangirana.
Prema Indeksu ekonomskih sloboda 2019, BiH se nalazi na 83. mjestu od
ukupno 180. zemalja svijeta (na 37. mjestu od 44 zemlje u Evropi). U odnosu na prošlu godinu, kada je naša zemlja zauzimala 91.mjesto, ostvaren je izvjestan napredak, te se zadržala u grupi “ekonomski umjereno slobodnih“ država.
Prema Forbsovom izvještaju o najboljim državama za poslovanje iz decembara 2018, BiH je tek na 98. mjestu, te je najslabije rangirana država našeg regiona.
Na osnovu ovih izvještaja, jasno je da slika poslovnog ambijenta BiH nije pozitivna.
Glavni ekonomski prioriteti BiH svakako bi morali biti ubrzanje integracija u EU, jačanje finansijskog sistema, reforma javne uprave te osiguranje ekonomskog rasta podsticanjem dinamičkog i konkurentskog privatnog sektora.
Sporost ili zastoj u otklanjanju poslovnih barijera i loša pozicija BiH u izvještajima međunarodnih institucija, otežavaju predstavljanje BiH kao pozitivne destinacije za ulaganje i privlačenje stranih investicija. No, i pored evidentnih teškoća i objektivnih prepreka izazvanih pandemijom, želimo istaći da FIPA i dalje radi na realizaciji
postojećih i pribavljanje novih projekata koji bi mogli biti interesantni za potencijalne strane investitore u BiH. Trenutno je u fazi razrade 285 FIPA projekata i to:
– Poljoprivredno-prehrambeni sektor – 72 projekta;
– Metaloprerađivački sektor – 17 projekata;
– Energetski sektor – 52 projekta;
– Turizam – 51 projekat;
– Drvni sektor – 11 projekata;
– Nekretnine – 22 projekta;
– Tekstilni sektor – 5 projekata;
– Sektor inovacija – 20 projekata;
– Drugi sektori – 35 projekata.
Pored ovih, u realizaciji su i prioritetni projekti Vlade Republike Srpske (66 projekata) i Vlade Federacije BiH (112 projekata).
Sigurno je da bi realizacija bar većine od ovih projekata značajno doprinijela poboljšanju
ekonomskog i privrednog ambijenta i imidža BiH, kao i njenom privrednom rastu koji bi se
potvrdio najprije kroz zapošljavanje ljudi.
Ono što je izvjesno u ovom trenutku kao važno uporište za privredni oporavak od posljedica pandemije jeste pomoć od strane Vijeća EU, koje je u okviru iznosa za pomoć zemljama zapadnog Balkana predvidjelo i 250 miliona eura za BiH”, zaključuje se u Analizi.
