Stranica CIES Football Observatory, fudbalski opservatorij koji je od svog osnivanja 2005. godine pratio transfere igrača kroz informacije objavljenje preko službenih kanala njihovih novih/starih klubova, te preko medija, uradila je veliku analizu fudbalske tržnice u periodu od 2010. do 2018. godine. Pothvat je podrazumijevao analizu svih transakcija koje su provedene od 2010. godine iz pet najjačih liga Evrope – Premier lige, La Lige, Bundeslige, Serie A i Ligue 1. Sume koje su predočene u analizi obuhvataju fiksne transfer cijene, potencijalne bonuse, ali i novac plaćen za posudbe. Kada je bilo moguće, uzeti su i podaci vezani uz postotak buduće prodaje koje su bivši klubovi dogovorili za transfer.
Historijska ulaganja
Analiza promatra historijsku perspektivu svih suma plaćenih u svrhu transfera. Prvi put još od 2012. godine sume koje su klubovi u pet najvećih liga Evrope platili za transfere bile su manje od prijašnje godine. Naime, u 2018. godini zabilježen je pad od 2,4 posto u poređenju s 2017. godinom. Za transfere je 2018. godine plaćeno 5,82 miliona eura dok je 2017. godine u tu svrhu potrošeno 5,96 miliona eura. Snažan početak u zimski prijelazni rok 2018. godine nije nastavljen i u ljetnom. Pa, ipak, kroz cijelu godinu cifre koje su uložene bile su itekako više od onih u 2016. godini – kada je utrošeno 1,59 milijardi eura, što je porast za velikih 37,6 posto.
Kroz period od 2010.do 2018. godine, ulaganja Premier lige predstavljaju ukupno 37,4 posto od cjelokupnog uloga unutar svih pet liga. Nešto manje brojke zabilježene su u prošloj godini, kada su ulaganja Premier lige činila 36,5 posto.
Još od 2010. godine, vodeća liga fudbala na Otoku potrošila je čak 1,6 puta više nego italijanski klubovi, 2,1 put više nego španski, 2,8 puta više nego njemački te 3,1 put više nego francuski klubovi. U 2018. godini novi rekord potrošnje zabilježen je u Premier ligi i La Ligi. U prvom slučaju porast je bio dosta limitiran i iznosio je 2,1 posto, dok je u La Ligi zapažen ogroman skok od čak 80,4 posto u odnosu na 2017. godinu. Zahvaljujući boljim televizijskim pravima i međunarodnom uspjehu, španska La Liga je sada druga najveća sila u svijetu fudbala.
Finansijska moć koju svega nekolicina klubova Evrope drži nad ostalima najbolje se očituje u poretku koji pokazuje koje su momčadi najviše ulagale u transfere još od 2010. godine. Top tri momčadi prema tome su Manchester City, Chelsea i Barcelona. Još četiri druge momčadi potrošile su više od milijardu eura kroz period od osam godina koji je analiziran. Među tim velikanima evropskog fudbala samo su Real Madrid (919 miliona eura) i Bayern Munchen (554 miliona eura) i dalje ispod te granice.
Što se tiče samo 2018. godine, Barcelona je nadmašila Liverpool i Juventus u poretku klubova koji su najviše potrošili, ali čak 10 engleskih klubova je u top 20. Borussia Dortmund i Monaco jedini su predstavnici njemačkog i francuskog prvenstva. Ti rezultati zapravo su najviše epilog ogromne finansijske razlike između pet najvećih liga Evrope.
Primatelji i prodavači
Analiza klubova koji su se okoristili do tih transfera uloženih u najvećih pet liga Evrope između 2010. i 2018. godine pokazuje da većina tog novca zapravo i ostaje unutar spomenutih liga i to čak 66,6 posto od ukupne sume. Taj postotak 2018. godine je čak i narastao na 69,9 posto. Povećanje daje naslutiti da najskuplji transferi uključuju više igrača koji su se već dokazali u pet najjačih liga nego ikada dosad.
AS Monaco predvodi listu kao momčad koja je primila najveću odštetu za transfere unutar liga petice u analiziranom periodu. Kneževi su zaradili oko milijardu eura u osam godina. Mnogi bogati klubovi također se nalaze u top 20 u ovoj kategoriji dok su Benfica i Porto jedina dva koja dolaze van pet najjačih liga Evrope.
Međutim, za razumijevanje ekonomije fudbalske tržnice, osim ulaganja i prodavača, ključno je analizirati i novac za poslove na klupskoj, ali i na ligaškoj razini. Između 2010. i 2018., lige petice zabilježile su nakupljeni deficit od 7,29 milijardi eura. Samo Premier liga tereti se za čak 78,3 posto tog spomenutog deficita, a on je u 2018. zabilježen na 85,7 posto.
Iako je Paris Saint-Germain napravio velika ulaganja u analiziranom periodu (deficit od nekih 874 miliona eura), Ligua 1 je jedina liga od velikih pet koja ima pozitivan budžet i rast od 199 miliona eura. U 2018. godini, račun transfer operacija u francuskoj prvoj ligi dosegao je rekordnih 333 miliona eura. Poredak unutar najvećih pet liga Evrope koji imaju pozitivan budžet u osmogodišnjem periodu ponovno predvodi Monaco sa 289 miliona eura. U top 10 mjesta nalazi se pet ekipa iz Ligue 1, tri iz Serie A i dva iz La Lige. U analiziranom periodu nema engleskih klubova s pozitivnim budžetom. Manchester City sa minusom od 1,03 milijarde eura i Paris Saint-Germain sa minusom od 874 miliona eura ističu se kao ekipe s najnegativnijim budžetom u transferima u periodu od 2010. do 2018. godine. Pet premijerligaških klubova nalazi se u top 10 mjesta, isto kao i dva italijanska kluba (Juvenuts i Milan), dva španjolska (Barcelona i Real Madrid) te PSG.
Zadržati talente
Pet najjačih liga Evrope u poziciji su uložiti sve veće sume u transfere i plaće kako bi primamili i sačuvali najveće svjetske talente u svojim redovima. Engleska Premier liga tu igra ključnu poziciju više nego bilo koja druga. Analiza računa svih međunarodnih transfera koji uključuju lige petice pokazuju kako je središnju ulogu u stvaranju ovakvog tržišta igrala upravo otočka Premier liga. Između 2010. i 2018. godine šest međunarodnih odnosa koji imaju najveći neto novčani tok uključuju baš najviši rang engleskog fudbala, pa tako 905 miliona eura s Francuzima, 831 milion eura sa Špancima, 645 miliona eura s Italijanima, 582 milona eura s Nijemcima, 412 miliona eura s Portugalcima te 369 miliona eura s Holanđanima. Uprkos malom padu u potrošnji koji je zabilježen u 2018. u odnosu na 2017. godinu, ekonomski razvoj vrha profesionalne fudbalske piramide pokazuje da ćemo u bliskoj budućnosti vidjeti ponovno povećanje investicija u transfere. Proces koji je u izgradnji već 30 godina doveo je do velike koncentracije najvećih talenata u najbogatijim klubovima. Upravo tako se danas kompletiraju najuspješnije momčadi.
