Sarajevo Film Festival (SFF) već decenijama je centralni kulturni i općenito društveni događaj u Sarajevu i Bosni i Hercegovini, a sasvim sigurno i jedan od najvećih kada je riječ o regiji zapadnog Balkana u cjelini. S druge strane, SFF je i bitan, vjerovatno nedovoljno iskorišten, ekonomski potencijal, koji bi uz malo više strateškog promišljanja u nadležnim institucijama mogao biti svojevrstan katalizator oporavka i razvoja posrnulih privreda Sarajeva i BiH. O kakvom potencijalu se radi, pokazala je i studija konsultantske kuće Olsberg SPI pod nazivom Evaulacija Sarajevo Film Festivala, čiji je cilj bio da ponudi cjelovit uvid u kulturni, ekonomski i društveni doprinos SFF-a. Pri njenoj izradi korišteno je više komplementarnih istraživačkih metoda, uključujući povjerljive dubinske intervjue sa relevantnim sagovornicima obavljene tokom prošlogodišnjeg SFF-a, detaljnu analizu podataka Direkcije SFF-a o kulturnim i ekonomskim učinicima Festivala te anketiranje više od 1.000 filmskih radnika i drugih posjetilaca 23. SFF-a 2017. godine.
Višestruki uticaj
Opći zaključak relevantnih sagovornika konsultiranih u pripremi ove studije je da bi regionalna kinematografija u odsustvu SFF-a bila znatno slabija, što potcrtava uticaj Festivala na stanje filmske industrije u cijeloj jugoistočnoj Evropi. Predstavnici filmske industrije imali su pozitivan stav prema Festivalu, opisujući ga kao mjesto gdje mogu ostvariti pristup finansijskim sredstvima i dogovoriti saradnju te ocjenjujući da je SFF pozitivno uticao na kvalitet regionalnih filmskih projekata.
“Podaci CineLinka, prema kojima svaki treći filmski projekt koji učestvuje u industrijskim segmentima SFF-a nakon finalizacije bude prikazan na vodećim međunarodnim filmskim festivalima, potvrđuju opravdanost takvog stava. Budući da najveći broj predmetnih filmova snime lokalni ili regionalni filmski autori, često u okviru koprodukcija koje su dogovorene na SFF-u, očigledno je da Festival doprinosi promociji filmskih talenata iz jugoistočne Evrope na globalnoj sceni“, opaža se u Studiji.
Kada je riječ o kulturnom doprinosu SFF-a, u Studiji se zaključuje da on “zadovoljava potrebe iskusnih i novih filmskih gledalaca kojima pruža priliku da u sklopu festivalskog programa, koji je ocijenjen izrazito pozitivno, pogledaju mnoštvo različitih filmova“. “Zahvaljujući festivalskom programu, publika ostvaruje pristup filmskim sadržajima koji joj inače ne bi bili dostupni, a aktivnosti SFF-a imale su i još uvijek imaju presudan značaj za odgoj više generacija angažovanih filmskih gledalaca.
Festival istovremeno daje ključan doprinos razvoju filmske industrije i filmskih sadržaja, prvenstveno u jugoistočnoj Evropi, ali i u širim evropskim i globalnim okvirima.
Podaci i mišljenja prikupljeni za potrebe ove studije ukazuju na činjenicu da je SFF pozitivno uticao na brojnost novih filmskih projekata, prvenstveno onih realizovanih u jugoistočnoj Evropi“, napominje se u Studiji, u kojoj se potcrtava da SFF značajno doprinosi i sarajevskoj i bosanskohercegovačkoj ekonomiji.
“Što se tiče direktnog ekonomskog učinka Festivala, SFF je u 2017. generirao 4,49 miliona KM, a istovremeno je doprinio stvaranju 508.531 KM bruto dodane vrijednosti (BDV) i osigurao zaposlenje za 28 radnika u ekvivalentu punog radnog vremena“, precizira se u Studiji, uz opasku da je, s obzirom na prirodu festivalskih poslova, ukupan broj angažiranih radnika višestruko veći, budući da se mnogo njih privremeno upošljavaju kako bi pomogli u realizaciji SFF-a.
“Festival svake godine radno angažuje i plaća više od 250 osoba.
Kada se u obzir uzmu multiplicirajući efekti SFF-a, uključujući ekonomsku aktivnost festivalskih dobavljača i uticaj Festivala na porast sekundarne ekonomske potrošnje, vrijednost ekonomskog učinka povezanog sa SFF-om procjenjuje se na 10,3 miliona KM, što rezultira zaposlenjem 99 radnika u ekvivalentu punog radnog vremena i stvaranjem 1,87 miliona KM bruto dodane vrijednosti“, precizira se u Studiji.
Osim navedenog direktnog doprinosa ekonomiji, Festival ima i značajan indirektan uticaj – jačanjem prihoda od turizma. Naime, kako se podsjeća u Studiji, procjenjuje se da je 2017. godine u Sarajevu zbog Festivala boravilo oko 10.000 stranih posjetilaca koji su zaslužni za priliv dodatnih 51,6 miliona KM i kreiranje radnih mjesta za 1.385 stalno zaposlenih radnika.
“Gornja turistička aktivnost je u velikoj mjeri rezultat međunarodne medijske promocije Festivala. Strani mediji su 2017. objavili ukupno 398 različitih sadržaja vezanih za Festival. Da je ekvivalentan medijski prostor morao biti zakupljen za potrebe reklamiranja Festivala, za reklamu bi moralo biti plaćeno 6,96 miliona KM“, naglašava se u Studiji, pri čemu se ukazuje da se “za svaku konvertibinu marku privatnog kapitala uloženog u Festival ostvaruje povrat investicije od 1,41 KM BDV-a, dok se za KM javnog kapitala uloženog u Festival ostvaruje povrat od 1,49 KM BDV-a“.
Pozitivna atmosfera
U Studiji se također napominje je Festival i značajan izvor poreznih prihoda – za svaku KM javnih sredstava (iz domaćih i međunarodnih izvora) uloženih u Festival, ostvaruje se povrat od 2,11 KM na ime poreznih prihoda.
U kontekstu društvenog doprinosa, u Studiji se konstatira da “sagovornici sa kojima su obavljeni dubinski intervjui i učesnici provedene ankete smatraju da je Festival kroz svoje aktivnosti značajno promijenio način na koji se Bosna i Hercegovina percipira u domaćoj i međunarodnoj javnosti“. Kako se podvlači, “i jedni i drugi su značaj Festivala za Sarajevo i njegove građane uporedili sa značajem drugih ključnih događaja iz istorije grada – naprimjer Zimskih olimpijskih igara 1984. godine“.
“Privlačnost Sarajeva kao turističke destinacije značajno je porasla zahvaljujući SFF-u. Sudeći prema ekonomskim pokazateljima, Festival je ključni turistički događaj u Sarajevu i u gradu stvara pozitivnu atmosferu koja se ne može uporediti sa atmosferom tokom bilo kojeg drugog dijela godine.
Većina ispitanika obuhvaćenih anketom je uticaj Festivala na grad ocijenila kao pozitivan ili izrazito pozitivan, a taj rezultat ankete bio je u skladu sa stavovima sagovornika sa kojima su obavljeni dubinski intervjui“, navodi se u Studiji.
